Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những biến động lớn và không ngừng thay đổi, vai trò của ngành nông nghiệp trở nên càng quan trọng hơn bao giờ hết, đặc biệt là đối với một quốc gia như Việt Nam, một đất nước với nền nông nghiệp phát triển. Với hơn 70% dân số làm nghề nông, ngư nghiệp và hàng nghìn năm lịch sử văn hóa nông nghiệp, nền kinh tế của Việt Nam đặc biệt phụ thuộc vào ngành nông nghiệp. Trong bối cảnh hiện nay, khi thế giới đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu, dịch bệnh, và sự biến động của thị trường, ngành nông nghiệp Việt Nam không chỉ là trụ cột vững chắc, mà còn là nguồn động viên lớn cho sự phát triển của đất nước. Bài viết này sẽ đi sâu vào vai trò quan trọng của ngành nông nghiệp Việt Nam trong thời kỳ biến động, cung cấp thông tin và nhìn nhận chi tiết, cũng như khám phá cơ hội đầu tư hấp dẫn trong thị trường nông nghiệp của Việt Nam.

 

1. Tầm Quan Trọng của Ngành Nông Nghiệp Việt Nam

Năm 2023, nông nghiệp tiếp tục khẳng định vị thế quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế Việt Nam, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực, các cân đối lớn của nền kinh tế và góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Vai trò là “trụ đỡ” nền kinh tế của nông nghiệp thể hiện rõ trong bối cảnh có nhiều khó khăn, thách thức, nhưng tăng trưởng kinh tế toàn ngành nông nghiệp Việt Nam ước đạt 3,83%, cao nhất trong nhiều năm gần đây. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt trên 53 tỷ USD, thặng dư thương mại toàn ngành đạt trên 11 tỷ USD. Đây là mức cao kỷ lục và chiếm trên 42,5% xuất siêu cả nước. Trong đó, một số mặt hàng xuất khẩu tăng cao kỷ lục, như: Hàng rau quả tăng trên 70%; Gạo tăng trên 36%… Dự báo kim ngạch xuất khẩu rau quả năm nay của Việt Nam có thể về đích với kỷ lục 5,5-5,8 tỷ USD, tăng 80-90% so với năm ngoái. Cùng với đó, mặt hàng gạo và rau quả vẫn còn cơ hội tiếp tục tăng trưởng trong năm 2024.

Và cho đến bây giờ nền nông nghiệp, là lĩnh vực nông thôn, là giai cấp nông dân  khi đi vào cơ chế thị trường không chỉ có lo toan đảm bảo an ninh lương thực, xóa đói giảm nghèo, cung cấp tài nguyên cho nền kinh tế mà còn ổn định xã hội, bảo vệ môi trường, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc…

Ngành nông nghiệp không chỉ là cung cấp thực phẩm cho dân số mà còn là nền tảng của nền kinh tế quốc gia. Với nền kinh tế Việt Nam, ngành nông nghiệp đóng vai trò trọng yếu với những đóng góp sau:

• Đóng Góp vào GDP Quốc Gia: Ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong GDP của Việt Nam. Sự phát triển của ngành này đồng nghĩa với sự phát triển của cả nền kinh tế quốc dân.
• Đảm Bảo An Sinh Xã Hội: Nông nghiệp không chỉ đóng vai trò cung cấp thực phẩm mà còn là nguồn thu nhập chính cho hầu hết dân cư nông thôn, góp phần giảm bớt nghèo đói và cân đối dân số.
• Giảm Bớt Sự Phụ Thuộc vào Nguồn Cung Cấp Nước Ngoài: Phát triển nông nghiệp trong nước giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm, tạo ra sự ổn định và an ninh lương thực cho đất nước.

2. Tiềm Năng Phát Triển của Ngành Nông Nghiệp Việt Nam

 

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, Việt Nam có lợi thế cạnh tranh về phát triển nông nghiệp nhiệt đới với điều kiện sinh thái đa dạng, số giờ nắng nhiều, nguồn nước dồi dào, với địa hình đa dạng và nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, có tiềm năng phát triển lớn trong lĩnh vực nông nghiệp:

• Đa Dạng Về Địa Hình và Điều Kiện Tự Nhiên: Với khí hậu và địa hình đa dạng, Việt Nam thuận lợi cho việc sản xuất nhiều loại cây trồng, thủy sản, chăn nuôi, và các loại cây trồng chính như lúa, cà phê, cao su, tiêu,...
• Sự Đầu Tư vào Công Nghệ: Sự đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ trong nông nghiệp là yếu tố quyết định sự cạnh tranh và bền vững của ngành này trong thời kỳ toàn cầu hóa.
• Mở Cửa Thị Trường Quốc Tế: Cơ sở hạ tầng ngày càng được cải thiện và mạng lưới thương mại quốc tế được mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển và mở rộng thị trường nông sản của Việt Nam.

Tăng trưởng nông nghiệp Việt Nam đạt mức trung bình 3,5%/năm trong giai đoạn 1986 - 2017.

Quá trình tăng trưởng kinh tế, gia tăng dân số và đô thị hóa, nhu cầu tiêu dùng lương thực, thực phẩm trong nước tăng lên rõ rệt đối với hầu hết các nông sản, từ các sản phẩm tiêu dùng thiết yếu như lúa gạo, rau quả, thịt lợn đến các sản phẩm có giá trị cao hơn như thịt bò, thủy sản và cả các sản phẩm cao cấp như đồ gỗ nội thất, hoa, cây cảnh, rau quả hữu cơ, dược liệu, sữa… Giai đoạn 2011-2015, thị trường thực phẩm của Việt Nam ngày càng lớn và có tốc độ tăng trưởng cao nhất (15,4%/năm) so với các nước trong khu vực ASEAN (tăng ở mức dưới 10%/năm).

Hội nhập quốc tế mạnh mẽ và việc tham gia các hiệp định thương mại quốc tế, các FTAs giúp Việt Nam phát huy được lợi thế cạnh tranh, mở rộng thị trường, tăng khối lượng xuất khẩu. Tổng kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 2013-2017 đạt 157,07 tỷ USD, bình quân đạt 31,5 tỷ USD/năm; tính riêng 6 tháng đầu năm 2018 đạt 19,4 tỷ USD, tăng 12,0% so với cùng kỳ năm 2017.

Nông sản Việt Nam hiện có mặt trên 180 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có những thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, EU… Xuất khẩu nông sản Việt Nam đứng thứ 2 Đông Nam Á và đứng thứ 13 thế giới. Năng lực cạnh tranh và vị thế của nông nghiệp Việt Nam ngày càng được nâng cao.

Đặc biệt, nông nghiệp Việt Nam còn nhiều dư địa để phát triển, nhất là các sản phẩm chế biến, các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và các sản phẩm ứng dụng công nghệ cao. 

3. Cơ Hội Đầu Tư Vào Thị Trường Nông Nghiệp Việt Nam

 

Thị trường nông nghiệp của Việt Nam đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư, với nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn như:

• Việt Nam là nước có lợi thế cạnh tranh về phát triển nông nghiệp nhiệt đới với điều kiện sinh thái đa dạng, số giờ nắng nhiều, nguồn nước dồi dào, nông dân có kỹ năng, cần cù chịu khó và giá ngày công lao động tương đối thấp. Đây chính là điều kiện tiền đề để các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về nông nghiệp, nông thôn tạo ra những bước phát triển vượt bậc trong đảm bảo an ninh lương thực, thúc đẩy sản xuất hàng hóa, mở rộng thị trường xuất khẩu và tạo ra sự quan tâm của doanh nghiệp đối với ngành nông nghiệp Việt Nam.

 

• Nông nghiệp Việt Nam còn nhiều dư địa để phát triển, đặc biệt là phát triển các sản phẩm chế biến, các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và các sản phẩm ứng dụng công nghệ cao. Trình độ khoa học trên thế giới ngày càng phát triển và hội nhập mạnh mẽ cũng tạo cơ hội tốt cho các doanh nghiệp nông nghiệp có thể tăng cường đầu tư nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả. Những công nghệ giống mới cho năng suất cao, chất lượng tốt, giảm chi phí giá thành trong sản xuất; công nghệ chế biến bảo quản ngày càng phát triển giúp doanh nghiệp nâng cao giá trị hàng nông sản. Ngành chế biến và phân phối hàng nông lâm thủy sản được coi là một trong những ngành có nhiều tiềm năng và dư địa về thị trường để thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Đây là cơ hội cho ngành nông nghiệp tạo thêm nhiều giá trị gia tăng mới, tạo việc làm và nâng cao thu nhập, đời sống cho người dân nông thôn.

 

• Cơ chế chính sách và khung pháp lý ngày càng được hoàn thiện, thu hút, tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Thời gian qua, Nhà nước đã xây dựng khung pháp lý ngày một thông thoáng và ban hành nhiều chính sách ưu đãi thu hút đầu tư tư nhân trong và ngoài nước vào nông nghiệp, nông thôn. Quốc hội đã thông qua Luật đầu tư, Luật Doanh nghiệp sửa đổi, Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Bộ Nông nghiệp và PTNT đã xây dựng hoặc tham gia xây dựng, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều chính sách thu hút các thành phần kinh tế đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, như chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn (các Nghị định số: 210/2013/NĐ-CP, 57/2018/NĐ-CP), chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn (Nghị định số 55/2015/NĐ-CP), chính sách bảo hiểm nông nghiệp (Nghị định số 58/2018/NĐ-CP ngày 18/4/2018), chính sách đầu tư theo hình thức đối tác công tư (các Nghị định số: 15/2015/NĐ-CP, 63/2018/NĐ-CP), chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong hợp tác, liên kết sản xuất quy mô lớn (Quyết định số 62/2013/QĐ-TTg, Nghị định số 98/2018/NĐ-CP), chính sách hỗ trợ giảm tổn thất trong nông nghiệp (Quyết định số 68/2013/QĐ-TTg), chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao (theo các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ: số 1895/QĐ-TTg ngày 17/12/2012, số 575/QĐ-TTg ngày 04/5/2015, số 66/2015/QĐ-TTg ngày 25/12/2015, số 19/2018/QĐ-TTg ngày 19/4/2018 và chính sách khuyến khích hoạt động đổi mới sáng tạo; Chương trình tín dụng khuyến khích phát triển nông nghiệp cao, nông nghiệp sạch theo Nghị quyết số 30/NQ-CP ngày 07/03/2017 của Chính phủ (“Gói tín dụng 100.000 tỷ”).

 

• Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị định về chính sách khuyến khích hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, đã có nhiều ưu đãi, hỗ trợ cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Các Nghị định mới tập trung vào các cơ chế chính sách ưu đãi về sử dụng, thuê đất đai, mặt bằng kinh doanh, ưu đãi về thuế, hỗ trợ tín dụng, đào tạo lao động, phát triển thị trường, đầu tư cơ sở hạ tầng đến hàng rào doanh nghiệp, ưu tiên hỗ trợ một số dự án đầu tư vào nông nghiệp nhất là các dự án về liên kết, chế biến sâu, ứng dụng khoa học công nghệ cao. Giảm thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; đẩy mạnh phân cấp về địa phương. Đây là những cơ hội tốt tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khi đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

4. Triển Vọng và Khuyến Nghị

 

• Triển Vọng Phát Triển: Ngành nông nghiệp Việt Nam đang có triển vọng lớn trong việc phát triển bền vững và tạo ra giá trị gia tăng, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường nông sản quốc tế ngày càng mở rộng. Với tiềm năng và các cơ hội đầu tư hấp dẫn, ngành nông nghiệp hứa hẹn sẽ tiếp tục đóng góp vào sự phát triển kinh tế của Việt Nam.
• Khuyến Nghị: Các doanh nghiệp và nhà đầu tư nên xem xét và tận dụng các cơ hội đầu tư trong ngành nông nghiệp Việt Nam. Bằng việc đầu tư vào công nghệ, phát triển sản phẩm chất lượng cao, và tạo ra môi trường sản xuất sạch sẽ, họ có thể không chỉ đạt được lợi nhuận kinh doanh mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và đất nước Việt Nam.

Tạm Kết

Trong thời kỳ biến động hiện nay, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn giữ vững vai trò quan trọng và đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của đất nước. Cơ hội đầu tư vào ngành này là vô cùng hấp dẫn với tiềm năng lớn và nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. Bằng việc hiểu và tận dụng cơ hội này, các doanh nghiệp không chỉ đạt được lợi ích kinh doanh mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và đất nước Việt Nam.